طرح تفصیلی شهری چیست ؟

توضیحات کوتاه مقاله

طرح تفصیلی شهری سندی اجرایی است بر طرح جامع شهری که جزئیات مربوط به نحوه استفاده از اراضی، تراکم ساختمانی، شبکه‌های ارتباطی، مساحت قطعات، کاربری‌ها و ضوابط ساخت‌وساز را مشخص می‌کند.

طرح تفصیلی شهری

طرح تفصیلی شهری سندی اجرایی است که بر پایه ضوابط و معیارهای طرح جامع شهری تهیه می‌شود و جزئیات مربوط به نحوه استفاده از اراضی، تراکم ساختمانی، شبکه‌های ارتباطی، مساحت قطعات، کاربری‌ها و ضوابط ساخت‌وساز را مشخص می‌کند. این طرح به نوعی ترجمان اجرایی طرح جامع بوده و زمینه اجرای سیاست‌های کلان توسعه شهری را فراهم می‌آورد (رهنما، 1387).

تفاوت طرح تفصیلی با طرح جامع

طرح جامع یک سند راهبردی و بلندمدت (۱۰ تا ۲۰ ساله) است که سیاست‌های کلی توسعه شهر را تعیین می‌کند، در حالی که طرح تفصیلی ماهیت اجرایی داشته و جزئیات کالبدی و عملیاتی را در سطح محلات و قطعات شهری مشخص می‌سازد. در واقع، طرح جامع نقش «برنامه مادر» را دارد و طرح تفصیلی وظیفه تبدیل آن به برنامه‌های اجرایی و پروژه‌های عملیاتی را بر عهده می‌گیرد (زنگی‌آبادی و همکاران، 1393).

اهداف و ضرورت طرح تفصیلی

1. تعیین دقیق کاربری زمین‌ها و ضوابط ساختمانی در سطح محلات.

2. هدایت و کنترل رشد شهر بر اساس سیاست‌های طرح جامع.

3. فراهم‌سازی امکان مدیریت و نظارت دقیق شهرداری‌ها در صدور پروانه‌های ساختمانی.

4. ارتقاء کیفیت محیط شهری و ساماندهی بافت‌های مسکونی، تجاری و خدماتی.

5. کمک به نوسازی و بهسازی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد (حسین‌زاده دلیر و ملکی، 1386).

انواع طرح تفصیلی

• طرح تفصیلی پایه: شامل کاربری اراضی، شبکه ارتباطی، ضوابط ساخت‌وساز و تراکم‌ها.

• طرح تفصیلی موضعی: ویژه محدوده‌های خاص با مسائل کیفی، اجتماعی یا اقتصادی مانند بافت‌های فرسوده.

• طرح تفصیلی موضوعی: متمرکز بر یک موضوع خاص مانند حمل‌ونقل، فضاهای سبز یا سیمای شهری (رهنما، 1387).

مراحل تهیه و تصویب طرح تفصیلی

• تهیه‌کننده: وزارت راه و شهرسازی (در عمل، اغلب شهرداری‌ها با همکاری مشاوران ذی‌صلاح).

• تصویب‌کننده: کمیسیون ماده ۵ شورای عالی شهرسازی و معماری.

• الزام اجرا: پس از تصویب، شهرداری مکلف به رعایت کامل ضوابط و نقشه‌های طرح تفصیلی در صدور پروانه‌های ساختمانی است (زنگی‌آبادی و همکاران، 1393).

جمع‌بندی

طرح تفصیلی شهری ابزاری اجرایی برای تحقق اهداف طرح جامع است و با تعیین دقیق کاربری‌ها، ضوابط و شبکه‌های شهری، امکان مدیریت و نظارت مؤثر بر توسعه شهری را فراهم می‌کند. این طرح با ماهیتی جزئی و عملیاتی، زمینه اجرای سیاست‌های کلان را فراهم کرده و نقش حیاتی در کنترل و هدایت رشد شهر دارد.

 

توجه: برای دانلود طرح جامع شهرهای ایران کلیک کنید. اینجا

 

منابع

• حسین‌زاده دلیر، ک. و ملکی، س. (1386). «بررسی تغییرات کاربری اراضی شهری در طرح جامع و تفصیلی شهر ایلام». جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، 4(8)، 65–93.

• رهنما، م. (1387). پژوهشی پیرامون طرح‌های تفصیلی شهری. مشهد: جهاد دانشگاهی.

• زنگی‌آبادی، ع.، رضایی، م. و همکاران (1393). «ارزیابی عوامل اثرگذار بر عدم تحقق‌پذیری طرح‌های جامع شهری در ایران». پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 18، 41–58.